Bas?nda Mus2okur
Söyle?inin kupürünü görmek için t?klay?n?z.
6 Ki?ilik Ekip
Bilgisayar pogramlar? üreten bir bilgisayar ?irketi olan Data-Soft taraf?ndan yay?mlanan Türk Müzi?i Multimedia
Ansiklopedisi´ni Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geli?tirme ve Destekleme ?daresi Ba?kanl??? (KOSGEB) desteklemi?.
M. Kemal Karaosmano?lu projenin yürütücülü?ünü ve tasar?m?n? gerçekle?tirmi?. Data-Soft´un sahibi Metin Y?lmaz,
tasar?ma yard?mc? olurken program kodlamada Ömer Tören ve Sevgi Ceran çal??m??lar. Gülhan Cihan ansiklopedik bilgilerin
derlenmesinde, Emre Ba?aran ise grafik arayüz tasar?m?nda görev alm??:
“Ana mönüdeki güncelle penceresine t?kland??nda program bizim Internet sunucumuzdaki dosyalar ile kullan?c?n?n
bilgisayar?ndakileri kar??la?t?r?yor ve güncellenecek listeyi getiriyor. Ansiklopedi 50 YTL´den sat?lmas?na kar??n
program?n deneme sürümü www.musiki.org sitesinden ücretsiz ve süresiz
olarak indirilerek kullan?labilir.”
Türk Müzi?i Ö?reniyoruz
Hatice Tuncer
M. Kemal Karaosmano?lu, Türk müzi?i ö?retiminde kullan?labilecek bir program haz?rlad?.
Y?ld?z Teknik Üniversitesi Sanat Tasar?m Fakültesi ö?retim görevlilerinden M. Kemal Karaosmano?lu´nun haz?rlad???
bilgisayar program?yla merakl?lar? Türk müzi?ine ad?m atabildikleri gibi 24 binden fazla eserin bilgilerine ula?abiliyor.
Türk müzi?ini ö?retmeye yönelik bir bilgisayar program? olan “Türk Müzi?i Multimedia Ansiklopedisi-Mus2okur”
resimler ve grafiklerin yan? s?ra hareketli görüntüler ve sesler içeriyor. Kullan?c?n?n etkile?imli olarak kullanabildi?i
program?n veritaban? Internet üzerinden güncellenebiliyor.
M. Kemal Karaosmano?lu ile, CD-ROM olarak sat??a sürülen Mus2okur´un mönülerinde ad?m ad?m ilerleyerek hem bu
program?n “ne i?e yarad???n?” hem de “nas?l kullan?laca??n?” ö?rendik. Multimedia ansiklopedisinin
kutusunda bulunan CD´den yararlanarak önce program kuruluyor. Bu program Windows 98´den ba?lay?p bugüne kadarki
sürümlerinde çal??t?r?labiliyor.
Program kurulduktan sonra ekranda klasik Türk müzi?inin çalg?lar?n?n foto?raflar? görünüyor. Ana mönüdeki
“Nota-Güfte” bölümünden veritaban?nda bulunan 1000´in üzerinde eserin notas?na ula??labiliyor. Bu
bölümdeki bir esere t?kland???nda notas? geliyor, istenirse enstrümantal olarak çald?r?labiliyor. Programda, o anda
seslendirilmesi gereken hecenin de?i?ik bir renkle görüntülendi?i büyük puntolu bir ?erit de ekran?n üst k?sm?ndan
geçirilerek karaoke gibi kullanma olana?? da tan?n?yor: “Böylelikle o eseri ö?renmek isteyen veya e?lik etmek isteyen
birisi eseri bilmese bile o anda hangi heceyi söylemesi gerekti?ini görebiliyor. Eserlerin bestecisi, güfte yazar?, makam?,
formu, usulü, di?er mönülerde yer al?yor. Yani burada herhangi bir eser kar??m?zdayken o eserin bestecisinin ya?amöyküsüne
gelebiliyoruz. Do?um-ölüm y?l?, bulunabilmi?se bir foto?raf?, ba?ka eserlerinin listesine veya halk müzi?i derlemecisiyse
derledi?i eserlerin listesine ula?abiliyoruz”
Örneklenmi? Sesler
Türk Müzi?i Multimedia Ansiklopedisi´nde eserler tanbur, ud, kanun, ney, ba?lama gibi Türk müzi?i çalg?lar?n?n
örneklenmi? seslerinden yararlan?larak seslendiriliyor. Notalar genel olarak TRT ar?ivinden al?nm??. Programa girildi?i
anda eserler enstrümantal olarak dinlenebiliyor. Notalar? yüklenmi? 1000 eser, viyola, keman, piyano gibi 128 Bat? müzi?i
çalg?s?n? içeren MIDI program?ndan da yararlanabiliyor: “Kullan?c?da ‘Türk müzi?inin kendine özgü birtak?m
notalar?, bemol ve diyezleri vard?r, piyano ile o sesler ç?kmaz ki’ diye bir kayg? olu?abilir. Hay?r, kulland???m?z
teknikle hangi ses gerekiyorsa o sesi ç?karabilme çözümümüz mevcut. Türk müzi?i ud, halk müzi?i ba?lama sesiyle
dinlenebilece?i gibi bir piyano sesi ile -do?ru sesleri i?itti?imize göre- dinlemekte bir sak?nca yok. Bir eserde toplam
4 kanalda ses ç?kabiliyor. Farkl? 2 enstrüman, 2 de vurmal? çalg? kullanabiliyoruz.”
Akort-Ahenk
Ansiklopedide çal?nan müziklere e?lik etmek isteyenler seslerine göre mönüdeki “Akort-Ahenk” bölümünden
“daha kal?n” ya da “daha ince çal” komutu verilebiliyor. Farkl? tonlar hem ses hem renk ile
anlat?l?yor. Tempo ve enstrümanlar de?i?tirilebiliyor, istenilen k?s?m ö?renilene kadar tekrar edilebiliyor:
“Bir Türk müzi?i çalg?s? çalmaya heves eden, ilerletmek isteyenler için ideal oluyor. Çünkü, çok net, tane tane sesler
var. Süslemeler insana keyif verebilir ama gerçek bir icrada ö?renmeye çal??an birini biraz zorlayan bir unsurdur. Diyelim
kalabal?k bir saz toplulu?u birtak?m notada olmayan süslemeleri yaparak çal?yor, onu dinleyip o ki?inin enstrüman?n?
geli?tirmesi daha zor. Karaoke ?eklinde sözün heceleri göründü?ü gibi kullan?c? isterse o anda seslendirilen notay? da
üstteki bantta görüyor.”
Besteci-Güfteci
Ansiklopedinin program?, bilgileri istenilen ba?l?k alt?nda s?ralama imkân? da veriyor. Makamlar iki bölüm halinde
anlat?l?yor. Örne?in veritaban?ndaki besteciler, güfteciler, ada göre ya da do?um yerine göre s?ralanabiliyor. Mus2okur
150 dolay?nda farkl? usulün bilgisini de içeriyor. Bendir, darbuka, tef gibi vurmal? çalg?lar?n yan?s?ra Bat? vurmal?lar?,
Afrika etnik çalg?lar?n?n seslerine ula?mak mümkün: “Bat? müzi?inde aksak usul pek bulunmaz. Ekran?n sa? alt
kö?esinde bu usul ile bestelenmi? eserlerin listesi geliyor. Birini seçip t?klayarak aksak usulle bestelenmi? bir eseri
gerçek bir uygulama içinde dinleme, bilgileri peki?tirme gibi olanaklar sa?l?yor. Türk müzi?inde perdeler de Bat?
müzi?inden farkl?d?r. Bat?daki sistemde bir oktavda 12 notaya kar??l?k Türk müzi?inde bir oktavda 24 nota, yani ara
sesler vard?r. Bunu piyano görüntüsüyle anlat?yoruz. O piyanonun tu?lar?na fare ile t?klayarak ara sesleri duyabiliyoruz.
”
24 Bin Eser
Türk Müzi?i Multimedia Ansiklopedisi, makam, usul, besteci ve güfteci bilgileri verilen 24 bin eserden 1000´inin
nota ve müzik bilgisini içeriyor ve dinlenebiliyor. Bu 1000 eserin dörtte biri kadar? da Türk halk müzi?i eserlerinden
olu?uyor. “Mus2okur´un mutfakta bula??klar? y?karken ?ark? - türkü m?r?ldanan bir evhan?m?na da seslenen bir
taraf? var. Bir eseri biliyor da sözlerinin bir k?sm?n? bilmiyor. Baz? müzikal k?s?mlar?nda tereddütleri var. Veritaban?nda
bulup karaokeden dinleyebilir... Birkaç kez ud dersi alm??t?r, geli?tirmek istiyordur. Bu aç?dan da faydalanabilir.
Konservatuvarlarda Türk müzi?ini zor bulan ö?rencilere yararl? olabilir.”
Amatörlerden profesyonele kadar müzik ile ilgili herkese seslenen bir boyutu var. M. Kemal Karaosmano?lu´nun
çe?itli konservatuvar, müzik dernekleri ve vak?flarda yapt??? sunumlar ilgiyle kar??lanm??: “Oralarda hedef kitle
yerini bulmu? oluyor. Diyelim konservatuvarda dört y?l boyunca birçok usul dersi okuyorlar, ama sözgelimi 32 zamanl?
usullere kadar gelebiliyorlar. Halbuki burada 120 zamanl?ya kadar olan usulleri de defalarca dinleyebilir.
Konservatuvarlarda yard?mc? bir ders arac? olarak kullan?lma ?ans? gerçekten yüksek... Biz her olgunun fiziksel ve
matematiksel bir temele oturtabilmesinden hareket ederek bu müzi?in de elbette bilimsel bir sisteme oturtulabilece?ini
savunuyoruz. Dolay?s?yla bir anlamda bilimi de savunmu? oluyoruz.”